Khutbah Jawa; Pesan Nabi Muhammad SAW Kepada Sahabat Abu Dzar al-Ghifari

Khutbah Pertama

اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ, ‏اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِي بِنِعْمَتِهِ تَتِمُّ الصَّالِحَاتُ، الَّذِي اَنْعَمَ عَلَيْنَا بِنِعْمَةِ اْلإِسْلَامِ، اَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلٰهَ اِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيْكَ لَهُ, شَهَادَةً تُنْجِى قَائِلَهَا مِنَ النِّــيْرَانِ، وَاَشْهَدُ اَنَّ سَيِّدِنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ الْبَشِيْرُ النَّذِيْرُ، الْـمَبْعُوْثُ رَحْمَةً لِلْعَالَـمِيْنَ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ، وَعَلٰى آلِهِ وَأَصْحَابِهِ أَجْمَعِيْنَ. أَمَّا بَعْدُ؛

فَيَا أَيُّهَا الْـمُسْلِمُوْنَ، اِتَّقُوا اللهَ ما استطعتم وسارعوا إلى مغفرة رب العالمين، وَقَالَ اللهُ تَعَالٰى : يٰاأَيُهَا الَّذِيْنَ آمَنُوْا اتّقُوا اللهَ وَقُوْلُوْا قَوْلاً سَدِيْدًا يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْلَكُمْ ذُنُوْبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ اللهَ وَرَسُوْلَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيْمًا،

Ma’asyiral muslimin rahimakumullah,

Monggo kito sami-sami ningkataken taqwa dumateng Allah SWT, Nggeh meniko ajrih dumateng Allah ﷻ kanthi ngalampahi sedoyo perintahipun Allah ﷻ lan nebihi sedoyo awisan-awisanipun. Sebab kelawan taqwa meniko, insyaallah, kito saget pikantuk derajat kemulyaan ing ngarsane Allah ﷻ Wonten ndunyo lan wonten akhirat. Kanjeng Rasul  ﷺ dawuh:

اِتَّقِ اللهَ حَيْثُمَا كُنْتَ وَأَتْبِعِ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا وَخَالِقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ

Artosipun: Taqwao siro kabeh marang gusti Allah nang ndi wae panggonan. Lan iringono perbuatan awon kelawan perbuatan apik, sahinggo perbuatan elek iku biso terhapus. Lan sesrawungano siro kabeh marang menungso kelawan akhlak ingkang bagus.

Ma’asyiral muslimin rahimakumullah,

Ing ndalem zamane Rasulullah ﷺ wonten setungglipun sahabat Nabi ingkang paring asmo “Abu Dzar Al Ghifari”. Setungglipun wekdal, Rasulullah Muhammad ﷺ paring washiyat dateng sahabat Abu Dzar Al Ghifari.

يَا أَبَا ذَرٍّ، جَدِّدِ السَّفِيْنَةَ فَإِنَّ اْلبَحْرَ عَمِيْقٌ، وَخُذِ الزَّادَ كَامِلاً فَإِنَّ السَّفَرَ بَعِيْدٌ، وَخَفِّفِ الْحِمْلَ فَإِنَّ العَقَبَةُ كَئُوْدٌ، وَأَخْلِصِ اْلعَمَلَ فَإِنَّ النَاقَدَ بَصِيْرٌ

Artosipun: “Hai Abu Dzar, anyarno prahumu kerono sak temene laut iku jero, nggowoho siro sangu kang cukup kerono sak temene perjalananmu iku adoh, kurangono beban gawananmu kerono sak temene lereng bukit iku angel diliwati, lan ikhlaso siro nglakoni amal kerono sak temene Gusti Allah iku Maha Teliti."

Pesenipun Kanjeng Nabi ing ndalem hadits meniko dipun sampe-aken ing ndalem bahasa kiasan ingkang jero sanget makna-ipun. Ingkang isi-nipun mboten namung dipuntujuaken dhateng shahabat Abu Dzar, nanging dateng sedoyo umat Islam secara umum sepanjang zaman. Pesen-pesene Rasulullah ﷺ. meniko mengandung arti antawisipun:

Nomer setunggal: Perintah memperbaharui perahu meniko mengandung arti tajdidun niyyah, utawi nganyar-nganyari niatengkang dados hal pokok ing ndalem saben-saben penggawehan. Perumpama’anipun, sak derenge kito numpak kendara’an, kito kedah masti-aken kendaraan meniko ingdalam keadaan siap, aman, lan mesinipun berfungsi kelawan sae. Semanten ugi hubunganipun niat kalian amal perbuatan kito. Naliko kito badhe nglampai setunggalipun perkawis, monggo kito toto niat kito kelawan sak sae-saenipun. Rasulullah SAW dawuh: إِنَّمَا اْلأَعْمَالُ بِالنِّيَاتِ، وَإِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوٰى"Sak temene sakben-sakben amalan niku tergantung marang niat-ipun. Lan sakben-sakben tiang pikantuk ganjaran sesuai kelawan niat-ipun"

Ma’asyiral muslimin rahimakumullah,

Ingkang nomer kalih: Rasulullah SAW. ngimutaken “وَخُذِ الزَّادَ كَامِلاً فَإِنَّ السَّفَرَ بَعِيْدٌ “ supados kito nglumpu’aken sangu keranten perjalanan kito tasik panjang. Ingkang dimaksud pernajalanan meniko nggeh niku perjalanan akhirat. Nalikane wonten ing akhirat, kito sampun mboten saget nambahi amal sae. Milo soko niku kito kedah nglumpu’aken sangu naliko kito tasih gesang wonten ndunyo. Rasulullah ﷺ dawuh: فَإِنَّ الدُّنْيَا بَلاَغٌ إِلَى الْآخِرَةِ Lan Sak temene ndunyo iku dalan menuju akhirat.

Cakupan amal sae meniko katah sanget. Mboten namung ibadah ingkang bersifat ritual kemawon. Amal sae saget arupi menyantuni anak-anak yatim lan tiang faqir miskin, menyayangi binatang, menjaga kebersiahan lingkungan, membuang sampah pada tempatnya, lan sak lintu-lintune. Sedoyo meniko saget dados sangu kita mangke wonten akhirat yen dipun landasi kelawan niat ingkang sae lan ikhlas

Ma’asyiral muslimin rahimakumullah,

Nasihat ingkang nomer tigo: nggeh meniko “وَخَفِّفِ اْلحِمْلَ فَإِنَّ العَقَبَةُ كَئُوْدٌ”, perintah ngringanaken beban gawanan keranten perjalanan melewati lereng bukit niku awrat dipunlampai. Hal meniko mengandung makna kiasan bilih kito sampun ngantos terlena aliyan kehidupan dunia. Keranten kehidupan duniawi meniko mboten wonten telase yen kito kejar-kejar terus.

Milo soko niku, kito kedah nyeimbangaken antawisipun kebutuhan ndunyo lan akhirat. Ampun ngantos kito namung ngejar-ngejar nduyo lan supe akhirat, lan pun ngantos kito ngejar-ngejar akhirat lan ninggalaken urusan ndunyo. Dawuhipun Allah: وَابْتَغِ فِيْمَا آتَاكَ اللهُ الدَّارَ اْلآخِرَةَ وَلَا تَنْسَ نَصِيْبَكَ مِنَ الدُّنْيَاLan nyupriho siro opo kang wis diparingno dining Gusti Allah marang siro arupi omah akhirat, lan siro ojo lali bagian siro arupi kehidupan ndunyo.” (al-Qashash ayat 77)

Ingkang terakhir, nun inggih وَأَخْلِصِ اْلعَمَلَ فَإِنَّ النَاقَدَ بَصِيْرٌ, ikhlaso siro nglakoni amal kerono saktemene Gusti Allah iku Moho Teliti. Ikhlas meniko ruh-ipun amal keranten Allah namung nampi amal perbuatan ingkang ikhlas adedasar kaliyan keikhlasan. Dawuhipun Allah

وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حنفاء

Menungso iku ora dipun perintah kejobo nyembah marang Gusti Allah kelawan ngikhlas-no ketaatan marang Allah ing ndalem  nglampai agamo kang lurus.

Mugi2 kito sedoyo saget dados tiang engkang estu2 taqwa lan ngabekti dumateng Allah swt.

Wal’ashri...

بَارَكَ اللهُ لِي وَلَكُمْ فِي الْقُرْآنِ الْعَظِيْمِ، وَنَفَعَنِيْ وَإِيَّاكُمْ بِمَا فِيْهِ مِنَ اْلآيٰاتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيْمِ، أَقُوْلُ قَوْلِي هَذَا وَاسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمِ, إِنَّهُ هُوَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيمِ.

Khutbah Kedua

اَلْحَمْدُ لله حَمْدًا كَثِيْرًا كَمَا اَمَرَ. اَشْهَدُ اَنْ لَا اِلَهَ اِلَّا الله وَحْدَهُ لَا شَرِيْكَ لَهُ اِرْغَامًا لِـمَنْ جَحَدَ بِهِ وَكَفَرَ. وَاَشْهَدُ اَنَّ سَيِّدَنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُوْلُهُ وَحَبِيْبُهُ وَخَلِيْلُهُ، سَيِّدُ الْإِنْسِ وَ الْبَشَرِ. اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ وَبَارِكْ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلٰى آلِهِ وَ أصْحَابِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِيْمًا كَثِيْرًا. اَمَّا بَعْدُ،

فَيَا عِبَادَ الله اِتَّقُوْا اللهَ وَاعْلَمُوْا اَنَّ اللهَ يَعْلَمُ مَافِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوْهُ، وَاعْلَمُوْا اَنَّ اللهَ غَفُوْرٌ حَلِيْمٌ. اَللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ وَ بَارِكْ عَلَى سيِّدَنا مُحَمَّدٍ وَعَلَى اَلِ سيِّدَنا مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى سَيِّدِنَا اِبْرَاهِيْمَ وَ عَلَى اَلِ سَيِّدِنَا اِبْرَاهِيْمَ فِى الْعَالَـمِيْنَ اِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ…

اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِيْنَ والْـمُؤْمِنَاتِ، والْـمُسْلِمِيْنَ وَالـْمُسْلِمَاتِ، اَلْأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالْأَمْوَاتِ، اِنَّكَ سَمِيْعٌ قَرِيْبٌ مُجِيْبُ الدَّعْوَاتِ، وَ قَاضِيَ الْحَاجَاتِ، يَا رَبَّ الْعَالَـمِيْنَ. اللهُمَّ ادْفَعْ عَنَّا الْغَلَاءَ، وَالْبَلَاءَ، وَالْوَبَاءَ، وَالْفَحْشَاءَ، وَسُوْءَ الْفِتَنِ مَاظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ عَنْ بَلَدِنَا هَذَا خَآصَّةً، وَعَنْ سَائِرِ بِلَادِ الْـمُسْلِمِيْنَ عَآمَّةً، يَارَبَّ الْعَالَـمِيْنَ. رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوْبَنَا بَعْدَ اِذْهَدَيْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ. رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ اَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّيَّتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِيْنَ اِمَامًا. رَبَّنَا آتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِى الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ.

عِبَادَ الله! اِنَّ الله يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسَانِ، وَاِيْتَاءِ ذِى الْقُرْبَى، وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْىِ، يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَّكَّرُوْنَ، فَاذْكُرُوْا الله الْعَظِيْمَ يَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُوْهُ عَلَى نِعَمِهِ يَزِدْكُمْ وَ لَذِكْرُ اللهِ اَكْبَرُ.

 

Khotib: Agus Muhammad Nasiruddin

Cak_Noer

Pondok Pesantren Al-Quran Babussalam adalah sebuah pondok pesantren di Jombang, Jawa Timur, Indonesia.

KOMENTAR